Küresel COVID-19 virüsü salgını ile etkin mücadele kapsamında, dünya çapında pek çok rekabet otoritesi yeni çalışma usul ve esasları benimsemekte veya rekabet ihlallerine ilişkin müdahalelerini yoğunlaştırmaktadır.

Türkiye’de, 22 Mart 2020 tarihinde yayınlanan 2020/4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile Rekabet Kurumu (“Kurum”) çalışanları da dahil olmak üzere kamuda çalışanlara evden çalışma, nöbetleşe çalışma veya belirli koşullar altında idari izinli sayılmaya ilişkin düzenlemeler ihdas edilmiştir. Bununla birlikte, Genelge, salgın süresince kamu hizmetinin aksamaması adına, uzaktan çalışma yapan veya nöbetleşe çalışan personelin kamu hizmetinin sunumunda eşit hak ve sorumluluklara tabi olduğunu düzenlemiştir. Bu çerçevede, Rekabet Kurumu her türlü başvuru ve birleşme/devralma bildirimini kabul etmekte ve yasal süreler çerçevesinde incelemelerini gerçekleştirmektedir. İlaveten, Kurum, COVID-19 virüsü salgını nedeniyle alınan korunma-kontrol önlemleri çerçevesinde, bütün başvuru ve bildirimlerin Kurum’a elektronik ortamda iletilmesi gerektiğini kamuoyuna duyurmuştur.

Diğer taraftan, önümüzdeki dönemde küresel çapta, kamu otoritelerinin yoğun rekabet hukuku incelemeleri ve yaptırımlarıyla karşılaşılması beklenilmektedir. Nitekim, başta ABD Adalet Bakanlığı (U.S. Department of Justice), Birleşik Krallık Rekabet ve Piyasa Otoritesi (U.K. Competition and Markets Authority) ve Avrupa Rekabet Ağı (European Competition Network) olmak üzere, dünya çapında önde gelen rekabet otoriteleri ve kurumları, temel ihtiyaç maddelerine ilişkin COVID-19 salgınının tetikleyebileceği olası rekabet ihlallerine karşı teşebbüsleri uyarmak amacıyla basın açıklamaları yayınlamışlardır.

Bu kapsamda, yakın tarihlerde, Rekabet Kurumu Başkanı tarafından yapılan basın açıklamasında, yaş meyve ve sebze piyasası başta olmak üzere gıda piyasasındaki fırsatçı yaklaşımla fahiş zam yapılmasına ve aşırı fiyat artışları yoluyla tüketicilerin sömürülmesine yönelik eylemlere müsamaha gösterilmeyeceği ve bu tür uygulamaların en ağır şekilde cezalandırılacağı belirtilmiştir. İlaveten, Mali Suçlar Araştırma Kurulu ve Reklam Kurulu gibi kamu otoriteleri temel ihtiyaç maddeleri, kişisel bakım ve hijyen ürünleri ile tıbbi cihazlara ilişkin aşırı ve ani fiyat artışları, aldatıcı reklamlar gibi sömürücü uygulamalara karşı incelemeler gerçekleştirmektedirler. Rekabet Kurumu’nun da bu kapsamdaki ürünlere ilişkin olası rekabet ihlallerini önlemek adına incelemeler yapabileceği düşünülmektedir.

Ayrıca, benzer yönde, ABD Adalet Bakanlığı tarafından yapılan basın duyurusunda, tıbbi maskeler, solunum cihazları ve diğer medikal ürünlerde fiyat artışlarına dikkat çekilerek, bu ürünlerin dağıtımı ve tedarik seviyesinde ve ayrıca sağlayıcısı rakip firmalar arasında olası fiyat tespiti, pazar paylaşımı, ihalelerde danışıklı hareket vb. rekabeti kısıtlayıcı işbirlikleri ve koordinasyon riskine ilişkin uyarı mahiyetinde açıklama yayınlanmıştır. ABD Adalet Bakanlığı teşebbüslerin rekabet kurallarını ihlal etmeden salgın döneminde kamu sağlığı için nasıl işbirliği yapacaklarına ilişkin esasların altını çizmiş ve muafiyet inceleme usul ve esaslarına atıf yaparak ‘hızlandırılmış inceleme süreci’ benimseyeceklerini kamuoyu ile paylaşmıştır.

Öte yandan, Avrupa’da Avrupa Rekabet Ağı, ortak basın açıklamasında, kriz döneminde rekabet kurallarının uygulanmaya devam edeceği; bununla birlikte, kamu sağlığına ilişkin temel ihtiyaç maddesi ve ürünlerde arz güvenliğini korumak adına rakipler arasındaki işbirliklerinin bu dönemde daha esnek değerlendirileceğine yönelik açıklama yayınlamıştır.

Bununla birlikte, Avrupa Birliği ve Türk Rekabet Hukuku mevzuatı teşebbüsler tarafından kamu sağlığını korumak adına çeşitli alanlarda etkinlik yaratabilecek ortak araştırma ve geliştirme ve işbirliği yapmalarına olanak tanıyan yeterince hüküm ve muafiyet içermektedir. Bu çerçevede, COVID-19 virüsü salgını ile mücadele kapsamında kamu sağlığı bakımından etkinlik doğuran işbirliklerine ilişkin, teşebbüslerin uzun vadede bir rekabet soruşturmasına muhatap olmamak adına, ilgili mevzuatı incelemesi ve ilgili rekabet otoritesine gerekli başvuru ve bildirimleri yapması önerilmektedir.