Maden, Yenilenebilir Enerji ve Elektrik Mevzuatındaki Son Değişiklikler

7554 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 24 Temmuz 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe girmiş ve enerji sektöründe uygulanan pek çok temel mevzuatta değişiklik yapılmıştır. Bu düzenlemeler; madencilik izin süreçlerinin netleştirilmesi, stratejik maden politikalarının geliştirilmesi, zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetlerinin önü açılması ve yenilenebilir enerji yatırımlarına yönelik teşvik ve kolaylıklar sağlanmasına ilişkin değişiklikler içermektedir.

1. 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında yapılan değişiklikler

1.1. Zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetleri

3213 sayılı Maden Kanunu’na eklenen geçici madde ile zeytinlik olarak kayıtlı veya fiilen zeytin ağaçları bulunan alanlarda, başka bir yerde faaliyetin yapılamadığının ispatı hâlinde, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı’nın (“Bakanlık”) izniyle ve kamu yararı dikkate alınarak madencilik faaliyeti yürütülecek kısımdaki zeytin ağaçlarının maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik vermek suretiyle taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine izin verilebilecektir.

Zeytin ağaçlarının taşınmasından kaynaklanan tüm masraf ve taleplerden, madencilik faaliyetinde bulunmasına izin verilen kişinin sorumlu olduğu düzenlenmiştir. Zeytin ağaçlarının taşınmasının mümkün olmaması hâlinde ise, Bakanlık’ın izin verebilmesi için, faaliyet yürütülecek alan ile eş değer büyüklükte, öncelikle aynı il veya ilçe sınırları içinde, taşınan ve taşınamayan zeytin ağaçlarının toplam sayısının en az iki katı kadar zeytin ağacı dikilerek yeni bir zeytin sahası tesis edilmesi zorunlu tutulmuştur.

Ayrıca zeytinliklerde madencilik faaliyeti yürütülen her yıl için, bu sahaların rehabilitasyon çalışmalarını temin etmek üzere ruhsat sahibinden işletme ruhsat bedeli kadar ayrıca tahsilat yapılacağı ve bu sahalarda madencilik faaliyetlerinin öncesinde sahada bulunan zeytin ağacı sayısı ile aynı sayıda zeytin ağacı dikilerek rehabilite edileceği düzenlenmiştir.

1.2. Madencilik faaliyetlerinde rehabilitasyon yükümlülüğü

Daha öncesinde ruhsat bedelinin %30’unu oluşturan “çevre ile uyum teminatı” kaldırılmış; madencilik faaliyetleri nedeniyle bozulan alanların iyileştirilmesine yönelik rehabilitasyon çalışmaları için işletme ruhsat bedeli kadar bir tutarın rehabilitasyon bedeli olarak ödenmesi zorunlu hale getirilmiştir.

Bu düzenlemelere göre tahsil edilen rehabilitasyon bedellerinin vadeli hesapta nemalandırılacağı ve bu tutarların sadece rehabilitasyon için kullanılacağı, haczedilemeyeceği, rehnedilemeyeceği ve temlik edilemeyeceği düzenlenmiştir. Ayrıca madencilik faaliyeti yürütülen alanların rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (“MAPEG”) tarafından belirlenen yükümlülükler yerine getirilinceye kadar üretim faaliyetinin durdurulabileceği belirtilmiştir.

1.3. Ruhsatlandırma ve izin süreçlerinde yapılan değişiklikler

Koruma alanlarında görüş süreci standartlaştırıldı

Madencilik faaliyetlerine ilişkin izin sürecinde yapılan değişiklikle, sulak alanlar, ormanlar, turizm koruma ve gelişim bölgeleri, turizm merkezleri, sit alanları ve madencilik dışında tahsis edilmiş, MAPEG tarafından uygun görülen yatırım alanlarına ait koordinatların ilgili kurumlarca MAPEG’e bildirilmesi öngörülmüştür. Ormanlar hariç bu alanlarda ruhsat verilmeden önce MAPEG ilgili kurumdan izin talep edecek, kurumun üç ay içinde yanıt vermemesi hâlinde bir ay ek süre tanınacaktır. Ek sürede de görüş bildirilmemesi durumunda izin verilmiş sayılacaktır.

Öte yandan, ilgili kurum tarafından IV. Grup ile stratejik veya kritik madenler için izin verilmemesi hâlinde, sahanın rezerv potansiyeli, yeri, cinsi ve ekonomiye katkısı gibi ölçütler dikkate alınarak, Bakanlık tarafından yapılacak başvuru üzerine nihai karar, “üstün kamu yararı” çerçevesinde “Kurul” tarafından verilecektir. Kurul; Cumhurbaşkanı tarafından görevlendirilen Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlığında, ilgili bakanlıklardan oluşacaktır. Kurulun madencilik faaliyeti lehine karar vermesi hâlinde, ilgili kurum izin kararını bir ay içinde MAPEG’e gönderecek ve ruhsat düzenlenecektir.

Ayrıca ruhsat düzenlendikten sonra ilgili alan, izne tâbi hâle gelse dahi madencilik faaliyetlerine devam edileceği açıkça düzenlenmiştir.

Devlet ormanlarında faaliyet kolaylığı

Devlet ormanlarında maden aranması ve işletilmesi ile buna ilişkin zorunlu tesis, yol, enerji, su, haberleşme ve altyapı tesisleri için, MAPEG’in talebi üzerine üç ay içinde 24 ay süreyle bedelsiz arazi kullanım izni verileceği, bu sürenin on iki aya kadar uzatılabileceği düzenlenmiştir. Bedelsiz izin üçüncü kişilere devredildiğinde, bedelli taahhüt senedi sunularak ödeme yapılması gerekecektir. Bu düzenleme öncesinde verilmiş izinler, ruhsat süresince geçerli olacak ve altı ay içinde MAPEG’e devredilecektir. Ayrıca, izin süreçlerinde gerekli kurum görüşleri ve çevresel etki değerlendirmesi (“ÇED”) belgeleri MAPEG tarafından alınacak; Tarım ve Orman Bakanlığı’nın izni, ÇED bakımından uygun görüş sayılacaktır.

ÇED sürecindeki değişiklikler

ÇED sürecinde ilgili kurumların görüşlerini en geç üç ay içinde vereceği, ek süre talep edilmesi hâlinde ise en fazla bir ay ek süre tanınabileceği düzenlenmiştir. Bu süreler içinde görüş bildirmeyen kurumların görüşlerinin olumlu kabul edileceği hüküm altına alınmıştır.

Ayrıca, ÇED sürecinde izin vermiş kurumların sonradan olumsuz görüş bildiremeyeceği açıkça düzenlenmiş; ÇED olumlu kararı verilen madencilik faaliyetlerine ilişkin işlemlerin ise, varsa mali yükümlülükler alınmak suretiyle, ilgili kurumlarca en geç bir ay içinde tamamlanacağı belirtilmiştir.

1.4. “Stratejik” ve “Kritik” madenler

Yeni düzenleme ile arz kesintisi veya yüksek fiyat artışı hâlinde ciddi ekonomik sorunlar veya güvenlik zafiyeti doğurabilecek, sanayi üretiminin temel girdilerinden olan ve yüksek arz riski taşıyan madenler, “kritik maden” olarak; ulusal güvenlik ve ekonomik refah için yüksek öneme sahip olan ve iç veya dış etkenler nedeniyle arzı kısıtlanabilecek madenler ise “stratejik maden” olarak tanımlanmıştır.

Bu madenlerin sınıflandırılması, Millî Savunma Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve ilgili diğer kurumların görüşü alınarak Bakanlık tarafından yapılacaktır. Stratejik veya kritik madenler için acele kamulaştırma yapılabileceği hükme bağlanmış; ayrıca bir önceki yılın üretim miktarının %10’unu geçmemek kaydıyla bu madenlerin belirli oran veya miktarda stoklanmasına Cumhurbaşkanı tarafından karar verilebileceği öngörülmüştür.

1.5. İhale usullerinde değişiklik

Önceki düzenlemede herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş alanlar ile II. Grup (b) bendi[1] ve IV. Grup[2] madenler dışındaki yeni alanlar için ihale usulü öngörülürken, yeni düzenlemeyle artık II. Grup (b) bendi ve IV. Grup madenler için de MAPEG’in gerekli gördüğü durumlarda ihale yöntemi uygulanabileceği düzenlenmiş ve böylece ihale usulü hem genişletilmiş hem de idareye daha fazla takdir yetkisi tanınmıştır.

1.6. Üretim miktarı düşüklüğüne bağlı ruhsat iptali yaptırımının kaldırılması

Beş yıllık dönemde proje beyanının %30’unun altında üretim yapılması halinde uygulanan idari para cezası korunmakla birlikte, beş yıl içerisinde iki defa idari para cezası uygulanması durumunda ruhsatın iptaline yol açan hüküm yürürlükten kaldırılmıştır. Böylece mükerrer düşük üretim durumlarında ruhsat iptali riski ortadan kaldırılmış, sadece para cezası uygulanmasıyla yetinilmiştir.

2. 5346 Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun kapsamında yapılan değişiklikler

2.1. Orman niteliğindeki alanlarda izin süreci

Arazi ihtiyacına ilişkin maddeye yapılan eklemeyle, orman vasfı taşıyan taşınmazlarda rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulabilmesine ilişkin izin süreçleri düzenlenmiştir. Bu kapsamda, ön lisans süresi boyunca geçerli olmak üzere izin verilebilecek; üretim lisansı aşamasına geçilememesi halinde bu izin ön lisans süresi sonunda kendiliğinden sona erecek; üretim lisansı aşamasına geçilirse de EPDK tarafından ilgili idareye bildirilmesi durumunda, ön lisansa dayalı izin, üretim lisansı süresi sonuna kadar uzatılacaktır. Ayrıca izin başvurularının en geç 60 gün içinde sonuçlandırılması esası getirilmiştir.

Ayrıca maddede yapılan değişiklikle, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri için geçerli olan izin, kira, irtifak hakkı ve kullanım izin bedellerine %85 oranında indirim uygulanmasına ilişkin 2025 sonuna kadar olan süre, 31 Aralık 2030 tarihine kadar işletmeye girecek tesisleri de kapsayacak şekilde uzatılmıştır.

2.2. GES ve RES tesislerinde Bakanlık tarafından imar ve ruhsat onayı yetkisi

Yapılan düzenleme ile, ön lisans veya üretim lisansı bulunan güneş ve rüzgâr enerjisi santrallerine ilişkin imar planları, parselasyon planları ve bunların değişiklikleri artık Bakanlık tarafından da onaylanabilecektir. Bu planlar onay tarihi itibarıyla yürürlüğe girecek, 15 gün süreyle Bakanlık internet sitesinde ilan edilecek ve itiraz olmaması halinde kesinleşecektir. Bu tesislerdeki yapı ve müştemilata ilişkin yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve iş yeri açma ruhsatı da Bakanlık tarafından düzenlenebilecektir.

Ayrıca, yapı ruhsatı başvurularında, acele kamulaştırma kararı çerçevesinde mahkemece verilen el koyma kararının tapu senedi yerine geçecek belge olarak değerlendirileceği açıkça düzenlenmiştir.

3. 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında yapılan değişiklikler

Eklenen geçici madde kapsamında, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı önlisans veya üretim lisansı bulunan tesisler için gerekli özel mülkiyete konu taşınmazların temini amacıyla 31 Aralık 2030 tarihine kadar acele kamulaştırma yapılabileceği düzenlenmiştir. Bu süre, Cumhurbaşkanı kararıyla bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilecektir.

Eklenen diğer bir geçici madde uyarınca 31 Aralık 2024 tarihinden önce yapı ruhsatı veya yapı kullanma izin belgesi olmaksızın işletmeye giren lisanslı elektrik üretim tesisleri için, ilgili mühendislik hizmetleri alınmış ve şartlar uygun bulunmuşsa “Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi” düzenlenmesi mümkün hale gelmiştir. Ayrıca, bu kapsamdaki elektrik üretim tesisleri için önceden verilmiş idari yaptırım ve yıkım kararlarının ve idari para cezalarının uygulanmayacağı düzenlenmiştir.

[1] Mermer, Traverten, Granit, Andezit, Bazalt gibi blok olarak üretilen taşlar ile dekoratif amaçla kullanılan doğal taşlar.

[2] a) Kaolen, Dikit, Nakrit, Halloysit, Endellit, Anaksit, Bentonit, Montmorillonit, Baydilit, Nontronit, Saponit, Hektorit, İllit, Vermikülit, Allofan, İmalogit, Klorit, Sepiyolit, Paligorskit (Atapuljit), Loglinit ve bunların karışımı killer, Refrakter killer, Jips, Anhidrit, Alünit (Şap), Halit, Sodyum, Potasyum, Lityum, Kalsiyum, Magnezyum, Klor, Nitrat, İyot, Flor, Brom ve diğer tuzlar, Bor tuzları (Kolemanit, Uleksit, Borasit, Tinkal, Pandermit veya bünyesinde en az %10 B2O3 içeren diğer Bor mineralleri), Stronsiyum tuzları (Selestin, Stronsiyanit), Barit, Vollastonit, Talk, Steattit, Pirofillit, Diatomit, Olivin, Dunit, Sillimanit, Andaluzit, Dumortiorit, Disten (Kyanit), Fosfat, Apatit, Asbest (Amyant), Manyezit, Huntit, Tabiî Soda mineralleri (Trona, Nakolit, Davsonit), Zeolit, Pomza, Pekştayn, Perlit, Obsidyen, Grafit, Kükürt, Flüorit, Kriyolit, Zımpara Taşı, Korundum, Diyasporit, Kuvars, Kuvarsit ve bileşiminde en az %80 SiO2 ihtiva eden Kuvars kumu, Feldispat (Feldispat ve Feldispatoid grubu mineraller), Mika (Biyotit, Muskovit, Serisit, Lepidolit, Flogopit), Nefelinli Siyenit, Kalsedon (Sileks, Çört).

b) Turba, Linyit, Taşkömürü, Antrasit, Asfaltit, Bitümlü Şist, Bitümlü Şeyl, Kokolit ve Sapropel (Petrol Kanunu hükümleri mahfuz kalmak kaydıyla).

c) Altın, Gümüş, Platin, Bakır, Kurşun, Çinko, Demir, Pirit, Manganez, Krom, Civa, Antimuan, Kalay, Vanadyum, Arsenik, Molibden, Tungsten (Volframit, Şelit), Kobalt, Nikel, Kadmiyum, Bizmut, Titan (İlmenit, Rutil), Alüminyum (Boksit, Gipsit, Böhmit), Nadir toprak elementleri (Seryum Grubu, Yitriyum Grubu) ve Nadir toprak mineralleri (Bastnazit, Monazit, Ksenotim, Serit, Oyksenit, Samarskit, Fergusonit), Sezyum, Rubidyum, Berilyum, İndiyum, Galyum, Talyum, Zirkonyum, Hafniyum, Germanyum, Niobyum, Tantalyum, Selenyum, Telluryum, Renyum.

ç) Uranyum, Toryum, Radyum gibi elementleri içeren radyoaktif mineraller ve diğer radyoaktif maddeler.