İdari Yargılama Usulü Kanunu ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nda Önemli Değişiklikler Yapıldı

22.01.2022 tarihli ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“7351 sayılı Kanun”) yayımlanmıştır. 7351 sayılı Kanun ile birçok farklı kanuna yeni düzenlemeler getirilmiştir. Bu düzenlemelerden ikisi vergi yargılama hukuku ile icra hukuku bakımından önemli yenilikler getirmektedir. Söz konusu yeniliklerden birincisi; iadesi talep edilen vergilere ilişkin davalarda yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi için gerekli teminat oranının %50 olarak belirlenmesi olup, ikincisi ise; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) nezdinde bulunan yabancı ülke merkez bankalarına ait varlıkların haczinin ve bunların üzerine ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz konulmasının yasaklanmasıdır.

İadesi Talep Edilen Vergilere İlişkin Davalarda Yürütmenin Durdurulması İçin Yatırılması Gereken Teminat Oranı: 7351 Sayılı Kanun ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun (“İYUK”) “Yürütmenin Durdurulması” başlıklı 27. maddesinin 4. fıkrasına yeni bir hüküm eklenmiştir. Eklenen hüküm ile vergi kanunları uyarınca iadesi talep edilen vergilere ilişkin olarak açılan davalarda, dava konusu tutarın %50’si oranında teminat alınmadan yürütmenin durdurulması kararı verilemeyeceği düzenlenmiştir. Getirilen düzenlemenin gerekçesinde ise; yürütmenin durdurulması kararları neticesinde yapılan haksız vergi iadelerinin engellenmesi ve bu yolla Hazine kaybının önüne geçilmesinin amaçlandığı belirtilmiştir.

Yapılan bu düzenlemeden önce, iadesi talep edilen vergilere ilişkin davalarda İYUK’un 27. maddesinin
6. fıkrası uyarınca, yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi için teminat talep edilmesi ve teminat tutarının belirlenmesi mahkemelerin takdirindeydi. Söz konusu madde hükmü uyarınca; vergi mahkemeleri iadesi talep edilen vergilere ilişkin davalarda yürütmenin durdurulması kararını teminat aramaksızın verebildiği gibi, teminat aranması halinde de teminat oranını takdir hakkını kullanmak suretiyle serbestçe belirlemekteydi.

Yeni düzenleme ile vergilerin iadesi talebiyle yargı yoluna başvuran vergi mükelleflerinin dava kapsamında yürütmenin durdurulması kararı alabilmeleri için uyuşmazlık konusu tutarın %50’si oranında teminat yatırması gerekmektedir.

TCMB Nezdinde Bulunan Yabancı Ülke Merkez Bankalarına Ait Varlıklar Üzerine Haciz, İhtiyati Tedbir ve İhtiyati Haciz Yasağı: 7351 Sayılı Kanun ile 1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 40. maddesinin III. fıkrasına c bendi hükmü eklenmiştir. Eklenen hüküm ile TCMB nezdinde bulunan yabancı ülke merkez bankalarına ait para, alacak, mal, hak ve varlıkların haczedilemeyeceği, üzerlerine haciz, ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz konulamayacağı düzenlenmiştir.

Yapılan düzenlemenin gerekçesinde; merkez bankaları arasında kurulan ilişkilerin işin gerektirdiği diplomatik hassasiyet ve ekonomik güven temelinde yürütülmesini teminen diğer merkez bankalarının TCMB nezdindeki para, alacak, mal, hak ve varlıklarının güvence altına alınması ve haczedilememesinin amaçlandığı belirtilmektedir.

Dolayısıyla Türkiye’de açılan alacak davaları ve başlatılan icra/iflas takipleri kapsamında, TCMB nezdinde bulunan yabancı ülke merkez bankalarına ait banka hesapları, paralar, alacaklar, mal ve haklar üzerinde haciz, ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir uygulanamayacaktır.